05-06-2020
Theo Viện An Toàn Sét Hoa Kỳ cho biết: “Sét lan truyền là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra sự cố cho các thiết bị sử dụng điện”. Những thiệt hại do sét lan truyền khiến cho thiết bị nhiễu điện, tắt đột ngột, hoặc nặng hơn là gây cháy nổ và gây thiệt hại về người. Mỗi sự kiện do sét lan truyền gây ra có thể thiệt hại lên đến hàng nghìn tỷ đồng.
Vậy sét lan truyền là gì?
Đây là hiện tượng gia tăng đột biến của xung điện áp hoặc sóng điện từ. Xung điện áp đột biến sẽ ảnh hưởng trực tiếp đối với các thiết bị điện, thiết bị điện tử, camera cũng như mạng máy tính.
Và hiện tượng sét lan truyền đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:
Theo nghiên cứu của Viện Vật Lý Địa Cầu, mỗi năm Việt Nam phải hứng chịu 2 triệu cú sét đánh. Việt Nam nằm ở tâm dông châu Á, một trong ba tâm dông trên thế giới có hoạt động dông sét mạnh. Mùa dông ở Việt Nam tương đối dài bắt đầu từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 10.
Sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển, tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000 km/s vì sét là sự di chuyển của các ion nhưng hình ảnh của sét là do dòng plasma phát sáng tạo ra nên có thể thấy nó trước khi nghe tiếng động vì tiếng động chỉ di chuyển với tốc độ 1.230 km/h trong điều kiện bình thường của không khí, còn ánh sáng đi được 299.792 km/s.
Sét đạt tới nhiệt độ 30.000 °C, gấp 20 lần nhiệt độ cần thiết để biến cát silica thành thủy tinh (chỉ cần 1330 °C để làm nóng chảy SiO2), những viên đá được tạo ra bởi sét đánh vào cát gọi là fulgurite (thường nó có dạng hình ống do sét di chuyển vào lòng đất).
Việc phóng điện trong không khí của sét sẽ tạo ra từ trường. Các dòng điện cường độ cao sẽ tạo ra từ trường thoáng qua nhanh chóng nhưng cực kỳ mạnh, bán kính ảnh hưởng lên đến hàng nghìn mét và càng gần tâm sét thì mức độ thiệt hại càng nặng.
Dù sét không đánh trúng thiết bị điện trực tiếp, thì xung sét lan truyền vẫn gây thiệt hại cho các thiết bị điện. VÌ vậy, cần có những biện pháp bảo vệ thiết bị điện khỏi sét đánh trực tiếp cũng như là xung sét lan truyền.
Ngoài việc ngăn chặn sét trực tiếp bằng các thiết bị như cột thu lôi và hệ thống nối đất, chúng ta cũng phải cùng lúc ngăn chặn sét lan truyền bằng các thiết bị cắt sét sơ cấp, cắt sét thứ cấp và chống sét cho các thiết bị đầu cuối.
Thiết bị chống sét lan truyền (SPD) được chia làm 3 loại (Type) dựa theo tiêu chuẩn IEC 61643-11 và EN 61643-11 theo 3 mức độ thử nghiệm khác nhau (Class):
|
|
Sét trực tiếp |
Sét lan truyền |
|
|
IEC 61643-1 |
Class I Test |
Class II Test |
Class III Test |
|
IEC 61643-11/2011 |
Type 1: T1 |
Type 2: T2 |
Type 3: T3 |
|
EN/IEC 61643-11 |
Type 1 |
Type 2 |
Type 3 |
|
Former VDE 0675v |
B |
C |
D |
|
Type of test wave |
10/350 |
8/20 |
1.2/50 + 8/20 |
Lưu ý 1: Có những thiết bị kết hợp T1 + T2 SPD (Type 1 + 2 SPD) nhằm kết hợp bảo vệ tải khỏi dòng sét trực tiếp và gián tiếp.
Lưu ý 2: Một số T2 SPD cũng có thể đảm nhận chức năng như T3 SPD
Đây là điện áp AC hoặc DC mà SPD có thể hoạt động
Đây là điện áp tối đa trên các đầu cuối của SPD khi nó hoạt động. Trong trường hợp sét đánh, điện áp tại đầu cuối của SPD vẫn thường thấp hơn Up.
Đây là giá trị cực đại của sóng dòng 8/20 µs mà SPD có khả năng xả tối thiểu 19 lần.
Mỗi loại SPD sẽ có những đặc điểm cần lưu ý thêm:
Dưới đây là những thiết bị chống sét lan truyền Surgefree với các loại Class I, Class II, Class III theo tiêu chuẩn quốc tế IEC 61643-11 và EN61643-11.
Tham khảo nguồn tại: Wikipedia, electrical-installation
Từ khóa:
